Пуçламăшĕ

Геннадий Айхи | Поэма | 1957 | 11 995


леш енĕпе тĕм хĕрлĕ ярăм

куçса чӳхеннĕн туйăнать...

 

Сан вăй таппи вăл — хăвăнта,

таса илем ирĕклетсе

çĕкленипе, санри çак вăй

тĕнчен пĕр вĕçсĕр хусканса

çаврăнакан хăватĕнчен

ирĕклĕрех пек туйăнать.

 

Кашни хускаиăву, кашни

çĕкленĕвӳ — эс такампа

кĕрешнĕ пек, эс такамран

уйăрăласшăн пек, никам

хальччен курман хусканусем

хальччен курман ирĕклĕхпе

халь-халь пĕр илеме кĕрсе,

куç умĕнче курăнас пек...

 

Çапла эс, ху сисмесĕрех,

утса-куçса çӳренĕ май,

калаçнă чух та, кулнă чух та —

ху хăватушăн, ху вăюшăн

шав кĕрешетĕн — чĕр тĕнчен

туртăнăвне те йĕркине

çĕнсе, ху илемне те хăвăн

вăйна таса упранă май,

тата ирĕклĕрех, тата

илемлĕрех куçасшăн пек...

 

Тĕнче тулли тулса, унти

мĕнпур çутта пĕрлештерсе

вĕçĕ-хĕррисĕр куçакан

хăват та — нихăçан сана

канма памасть, — сан куçусем

пĕр-пĕр ахаль калаçура та

ялтраççĕ, йывăр туртăнса.

Пуçа таяссисем, алла

сулса саламласси те саншăн —

эс тем çинчен шухăшласа,

илтми-курми пулса, сисмесĕр

ятне туса илни кăна...

 

Ăçта эс халь? Кам çуртĕнче

куçса çӳретĕн эсе халĕ?

Çук, эс — эп пĕлнĕ, эп юратнă

хĕрарăм мар... Вăл, çав хĕрарăм,

ман çуртăмра пурăннăскер —

йăлт урăхчĕ... Вăл пĕчĕк сфинкс пек

çывратчĕ аллăм çииĕнче.

Ирпе сенкеррĕн курнакан

ик хупă куçăн путăкне

салхун сăнаттăм эпĕ: кам эс,

санра-и ман шăпам тени?...

 

Кашни хусканăвĕ, ялан

ун — тем тытса тем чарнă пекчĕ.

Вĕçне çитмен пек, туртăнма,

ирĕкленме хăранă пекчĕ.

Кĕпе çанни таврашĕсем,

ал çумалли савăт-сапа та,

пӳлĕмсенчи япаласем —

пурте йăлтах — ун уттине те,

кашни хусканăвне те, — йăлт

япаласемшĕн, пӳлĕмсемшĕн

виçевлĕ тунă тахçанах, —

юраттарса, картне лартса,

япаласен ушкăнĕнче

пурăнмалла туса...

Ăçта-ши

эс халь, — епле-ши хӳтлĕхӳ?

Епле-ши сан ирӳ-каçу,

ман сфинксăм?.. Эс кайсан кăна-и

эп тупрăм санăн тупсăмна?..

 

6

Çапла, юлташлăх тенине

вĕсем ӳтпе кăна туяççĕ.

Пĕрин ӳт-пĕвĕ теприне

лексе пырсан çеç — çул çине

тухма хăяççĕ. Çул пирки

шухăшласси те малалла

туртăнасси-и, — çук, ку мар —

пĕр ӳт тени тепĕрине

лексе пыни çеç. Тачăрах

лексе пыни çеç, — кĕрлесе,

вĕт курăк вĕçтерсе килсе

хăватлă çил сĕртĕнесрен

хăрани çеç...

(Камсем ăна —

çиле — çак вĕçсĕр тĕнчере

чи пĕчченни тесе шутлаççĕ? —

Хăватлă çилĕн юхăмне

лексе хуралнă курăксен

вĕт çулçисем куçаççĕ те —

вĕсем темскер пĕлтернĕн, эп

кĕрлев çуралнине илтетĕп.)

 

7

Ку — ун чух марччĕ. Эп ун чух

пĕлместĕм çак йывăрлăха.

Тӳлек шыва тинкернĕ пулăç

вăлта çиппи карăнасса

сыхланă пек, сăнаттăм эпĕ

куçсен хăрпаххисем сасартăк

кăшт авăнса туртăнасса.

 

Çук, ку вăл — урăх çулхинеччĕ...

Ун чух — куçран кăна пăхаттăм,

куç хăрпаххисене пĕрре те

эп сăнаман. Асăрхаман.

 

Çапах — хама астутарса

каламаллаччĕ: ĕлĕк хушăн

пĕлеттĕн-çкĕ пĕр йĕркене:

айван çура итлемесессĕн,

е манăçса каяс пулсан

ăна чарма пĕр паллă пур, —

çакна мĕскершĕн мантăн эсĕ,

ма каламарăн эс: «Тубо!..»

 

Мĕскĕршĕн хăвăн вăй-хална,

«эп» тенĕ халăн çутине,

хăвна — йăлтах — тĕпрен, шалтан,

пур тĕлĕкӳ таранчченех —

эс çутçанталăк çутинче

таса саспа сăмах туса

янратаймарăн килешӳллĕн?..

 

8

Анчах пуçламăшĕ — ялан

çапла вăл... Тĕлсĕр сисĕм-туйăм

хăй тĕллевне тупса, унран

сăнар туса, çав сăнарта

тĕнчен вĕç-хĕрсĕр илемне

пĕр туйăмра пĕрлештерсессĕн, —

çак вăй Пурри, çакна тупни,

çакна, пĕр-пĕр пуласлăхра,

пиртен илме пултарасси —

сасартăк, çиçĕм пек шартса,

«çын» тенĕ тĕнчене хăватлăн,

тĕпрен улăштарса кĕрет...

 

Чун çеç-и, — ун чухне кашни

сисев тымарĕ таранччен,

йăлт кисренет этем... Ун чух,

тен, — иккĕмĕш çуралура —

пур туйăм та... Ун чух тĕнче,

ун вĕçсĕрлĕхĕ, ун çути —

куç умĕнчех çуралнă пек...

 

Çак кисренӳ иртсессĕн çеç

кĕтрет çутп пек çывхарать

чун тăнăçлăхĕ, — пиллĕ канлĕх;

чун çӳллĕшĕ те палăрать

таса ăс-тăнăн тӳпинче;

ăс-хакăл, музыка пулса,

янранине ун чух туятпăр...

 

Вăл — пирĕн музыка... Анчах

тĕнче ăс-тăнĕн сассипе

вăл тӳпери пек калаçать,

■ Страницăсем: 1 2 3 4

add comment Çĕнĕ комментари хуш


Ят:
Хăвăр шухăша çырса пĕлтерĕр:

Ă ă Ĕ ĕ Ç ç Ÿ ÿ Ӳ ӳ « ... » —
Хаклав:
Шухăшĕ:
Чĕлхе илемлĕхĕ:
Содержанийĕ: