1812 çулхи вăрçă çинчен хывнă юрă

Тарас Кириллов | Сăвă | 1911 | революциччен çырнисем | 2 979


I

Вăрçа кĕнĕ ват салтак

Ĕлĕк мĕн-мĕн пулнине

Юрла-юрла асăнать,

Асăнать те макăрать.

 

Паттăр пулнă салтакăн

Çӳллĕ кăкăрĕ çинче

Йĕркипеле медальсем,

Йăлтăр-çутă хĕрессем.

 

Унăн вăрăм юррине

Ялти ватă-вĕтĕсем

Ушкăнĕпе пухăнса

Пуçа тайса итлеççĕ.

 

Хрансус халăхин патши

Çĕр çывăрмасть, çар пухать:

Ваттине те хĕрхенмест,

Яшшине те шеллемест.

 

Çĕр хĕрринчи сĕм вăрман —

Витĕр тухми сĕм вăрман

Кăн-кăвак çанталăка

Ĕмĕлкипе хуратать.

 

Ах. вăрман мар, ним те мар —

Хрансус çарĕн ĕмĕлки

Çӳле витĕрех ӳкет,

Унпа пĕлĕт хуралать.

 

Турă çырлах, ан пăрах:

Патшамăра вăй парах,

Тăшман вăйне чакарах,

Пирĕн вăя хăпартах.

 

Улăхри текерлĕксем

Çурхи тырра акнă чух

Хресчен пуçĕ тĕлĕнче

Явкаланса вĕçеççĕ.

 

Текерле мар, ним те мар -

Ютран килнĕ утлă çар

Лашасемпе таптаса

Пирĕн çине тăрăнать.

 

Хрансус çарĕ малтанах

Пире майсăр тапăнать,

Пире çĕнтерсе пырать,

Пирех ытла макăртать.

 

Смулен хули — шур хула,

Хула тавра уй хура,

Çунăк ялсем хуп-хура,

Çĕр вĕри, тӳсмест ура.

 

Унта-кунта уйсенче

Хамăр халăх çар çынни

Юнĕпе çĕр шăварать.

Юнпа мĕн пур çитĕнни?

 

Юнпа шӳнĕ çĕр çинче,

Смулен хули пахчинче

Тăшман ачисем валли

Шăтрĕç вара çырласем.

 

Хрансус салтакĕсене

Хамăр вăйпа çĕннĕрен

«Çырла» тесе юптарса

Хамăр вăя юрлатăп.

 

Вăл çырлана çиекен

Хрансус тăлăх арăмин

Пĕртен-пĕр ул пулин те,

Урăх пĕтрĕ çимелли.

 

Кунĕн-çĕрĕн çĕр чĕтрет,

Бородинта илтĕнет.

Хрансус çитси çурăлать,

Вĕсен ним те чăтаймасть.

 

Уй тӳпинчи вăрмана

Кассăн-кассăн уйăрнă,

Уйăрсан касса янă:

Уйĕпех вăрман выртать.

 

Ах, вăрман мар, çар выртать:

Чун тухайман салтаксем

Йăшăлтатни курăнать,

Чĕп-чĕрĕ юн пăсланать...

 

Бордино — аслă уй,

Аслă уйра юрлама

Пырса тăнă паттăрсем:

Мăн çăварлă тупăсем, —

 

Çĕр чĕтретсе юрлаççĕ,

Курма пынă хрансуссем

Ура утса ташлаççĕ,

Ташăпалах вилеççĕ.

 

II

Хрансус тумтир йĕтĕнрен,

Йĕтĕнрен те пусаран;

Пирĕн енчен çил вĕрсен,

Сивĕ тытать кăкăртан.

 

Кĕр сиввийĕ пуçлансан,

Хрансус ĕсĕре пуçлать,

Çан-çурăмне сив çапать,

Унтан ӳпки те шыçать.

 

Пирĕн аттен Мускавра

Халь те сурăх пит нумай,

Пирĕн çийри кĕрĕксем

Тĕклĕ сурăх тирсенчен.

 

Çĕр шартлатса шăннă чух

Пирĕн çийри кĕрĕкпе

Улпут хăй те шăнас çук;

Уншăн пулсан хуйхă çук.

 

Акă ĕнтĕ тăшмансем,

Улăхри текерлĕксем,

Хĕл сиввине кĕрсессĕн,

Тин тапранчĕç ăшалла.

 

Ют кайăка усрама

Пирĕн улăх ытла мар,

Хăш çĕртен вĕçсе килтĕр,

Унталлах кайса пĕтĕр.[...]

 

Хамăр çĕр хамăр алра.

Мĕншĕн парас тăшмана?

Турă панă çĕршывра

Хамăр ларар хуçара.

 

Атте-анне сăмахне,

Аслаттесен чĕлхине

Тутарсемшĕн манас мар,

Хыт чĕреллĕ пулас мар.

 

Россияра çу каçсан,

Çу илчĕç текерлĕксем,

Кĕр вĕçейми пулчĕç те

Мускав вăрманне юлчĕç.

 

Акă питех май килчĕ:

Пур енчен те ялсенчен

Ют кайăксене тытма

Çынсем хытă пикенчĕç.

 

Ытлах шăнса пĕтиччен

Йăлтах тытса пĕтерчĕç,

Вара хамăр çĕршывра

Хамăр хуçа юлтăмăр.[...]

 

Хĕвел тухми пуличчен,

Çутçанталăк пĕтиччен

Тĕрĕс-тĕкел, Патшалăх!

Сыв пулăр, хура халăх!

add comment Çĕнĕ комментари хуш


Ят:
Хăвăр шухăша çырса пĕлтерĕр:

Ă ă Ĕ ĕ Ç ç Ÿ ÿ Ӳ ӳ « ... » —
Хаклав:
Шухăшĕ:
Чĕлхе илемлĕхĕ:
Содержанийĕ: