Шел, пакӑлтатсах кунҫул, кун ҫул иртсе пырат. Пӑта ҫапмалла, кирпӗч хумалла, анара ӗҫсене пӗтермелле. Ҫав хушрах пурте пурнӑҫ лайӑхланасса кӗтсе лараҫҫӗ.Ман юлташ Германинчен килчӗ те калат- нимӗҫсемпе вырӑссем ӗҫлесшӗн мар, турккӑсемпе арабсем туса парасса кӗтсе лараҫҫӗ тет. Эпир те ӗҫлеме пӑрахрӑмӑр, шӑл йӗрсе пурне те критиклесе ларатпӑр.

Питех те шел, юлашки комментари тема патне нихăш енчен те пырса перĕнмест....

Йышăннă сăмахсене хамăр чĕлхе пурлăхĕ тесе шутлама вăхăт. Апла пулсан вĕсене те, чăнчăвашлисене те пĕр правилăсене пăхăнсах çырмалла тăвар. Палтлатса тухакан янравсăр хупă сасăсемпе мăшăрлă янравлисем хамăр чĕлхере те пур. Вĕсене б, г, д, ж, з çырсах палăртар. Пĕрлĕхлĕ правилăсем чĕлхемĕре вĕрентессине çăмăллатĕç. Ку пысăк пĕлтерĕшлĕ йышăну. Пĕрле е уйрăм çырасси - вак-тĕвек çăрăлу. Уйрăм çыракана никам та чармасть.

"...Уйрăм çыракана никам та чармасть."

Уйрăм çыракана чармаççĕ пуль-ха та, анчах пĕрле çыракана чаракансем пур.

Ĕç кунта чарнипе чарманни çинче çеç мар вĕт.

<<Йышăннă сăмахсене хамăр чĕлхе пурлăхĕ тесе шутлама вăхăт.>>

Тахçанах çапла шутлатпăр. Словарьсене кĕнĕ сăмах чăваш сăмахĕ шутланать. Ку шухăша малалла та тăсма пулать.

<<Апла пулсан вĕсене те, чăнчăвашлисене те пĕр правилăсене пăхăнсах çырмалла тăвар.>>

"Чăнчăвашлисене" лингвистикăра адаптациленнĕ сăмахсем теççĕ. Асăннă çул-йĕр, тĕпрен илсен, тĕресех теме пулать. Анчах ăна тăрук тăваймастăн.

Варваризмсем вырăс чĕлхинче те пур.

"...Вĕсене б, г, д, ж, з çырсах палăртар."

Çапла шухашлани, ман шутпа, вырăссем хыççăн сикме тăрăшнине пĕлтерет. Тĕрĕссипе вара лешсен те "апла çырăнса капла вуланассисем" пур: Город çыратпăр, [Горăт] вулатпăр. Чăваш çырулăхĕнче те морфема принципĕ (урăхла фонема принципĕ теме пулать) малта тăрать. Сирĕн сĕневĕн сиенĕсем нумайрах.

Манатăн, шăллăм. Пирĕн чылай сăмахра палтлатакан мăшăрсăр янравлă хупă сасăсем пур, сăмаха темĕнле улăштарсан та вĕсем палтлатмаççĕ: унда, кундан, амбар, кăмба, шамба, кулада, карда,хĕзĕр, хузах, мăга, çăга, лажа, ăржă т.ыт.те. Урăхла каласан, янравлă фонемăсем ку сăмахсенче "вăйсăрланмаççĕ". Янравлă Х(хг) фонема та пур пирĕн: суХăр, пăХăр, çăХан, суХан, çăмХа, т.ыт.те. Янравлă Ç дьзь, Ч дьжь: азя, аЧа, кĕреÇе, хырÇа, кубарЧа, т.ыт.те.

Çапла вара, фонема принципне тĕпе хунă тени тĕрĕсех мар. Ытларах этимологипе морфологи принципĕсем тата перекетлĕх принципĕсене шута илни сисĕнет. Темиçе фонемăна пĕр литерăпа ( саспаллипе) палăртни чĕлхене лайăх пĕлекенсемшĕн йывăрлăхах мар, анчах тин вĕренекеншĕн пысăк чăрмав. Хире-хирĕçле икĕ орфографипе усă курни чĕлхеçĕсене те пăтратать, вĕренекенсене анчах-им!

Михаил Волков:<<Манатăн, шăллăм. Пирĕн чылай сăмахра палтлатакан мăшăрсăр янравлă хупă сасăсем пур, сăмаха темĕнле улăштарсан та вĕсем палтлатмаççĕ: унда, кундан, амбар, кăмба, шамба, кулада, карда,хĕзĕр, хузах, мăга, çăга, лажа, ăржă т.ыт.те. Урăхла каласан, янравлă фонемăсем ку сăмахсенче "вăйсăрланмаççĕ". Янравлă Х(хг) фонема та пур пирĕн: суХăр, пăХăр, çăХан, суХан, çăмХа, т.ыт.те. Янравлă Ç дьзь, Ч дьжь: азя, аЧа, кĕреÇе, хырÇа, кубарЧа, т.ыт.те.>>

Ку тĕлĕшпе никам та тавлашмасть. Пур. Анчах та ак глаголсем: хып-, туп-, чыш-........ Ытти формăсенче юлашки сасă янрама пултарать: хыбас, тубинччĕ, чыжать...... Вара пирĕн çапла çырмалла-им? Хăш енчен аван ку? Нихăш енчен те! Морфема принципне хирĕçлет. Урахла каласан, морфемăсен тулаш кÿлепи улшăнать. Меллĕ мар ку. Ытти пуплев пайĕсенче те çапах. Канаш (хула ячĕ). Канажа кайрăм тесе çырасси самаях сехĕрлентерет.

Фонема принципĕ е Морфема принципĕ тенисене эсĕр тĕрĕс мар ăнлантаратăр. Чăннипе ку принцип хуть те мĕнле лару-тăрура та кашни фонемана е кашни морфемана хут çинче (çырулăхра) пĕрешкел палăртнине пĕлтерет.

Лаша, мăка çырнисем фонема принципне хирĕçлемеççĕ, мĕншĕн тесен асăннă вырăнсенче яланах к тата яланах ш паллăсем лараççĕ. Урăх паллăсем вăл тĕлсенче нихçан та лартмаççĕ.

К, Ш, П, С... тенисем ахаль паллăсем çеç. Хăйсене тĕллĕн илсен вĕсенче ни янравлăхĕ, ни хупăлăхĕ çук. Çырулăхра вăл паллăсемпе мĕнле сасăсене палăртасси пĕтĕмпех пирĕн "мăнтăр" кăмăлтан килет. Урăхла каласан, эпир хамăр мĕнле калаçса татăлнинчен. Чăвашсем çапла калаçса татăлнă: икĕ уçă сасă е сонорлă тата уçă сасă хушшинче, çавăн пекех пуплеври сăмахсен хушăкĕнче вĕсем янраса илтĕнеççĕ. Вырăс çырулăхĕнче, чăнах та, апла мар. АНЧАХ ПИРЕ МĔН ĔÇ???

"...Янравлă Х(хг) фонема та пур пирĕн: суХăр, пăХăр, çăХан, суХан, çăмХа,"

Тĕп-тĕрĕс! Вырăс çынни çав сăмахсене вуланă чухне ан пăтрашăнтăр тесен, ахăртнех, чăвашăн унта ятарлă паллă кĕртмелле пулинех... Калăпăр, Hh. Кирлех-ши хамăр çырулăха яланах вырăс стандарчĕсемпе калаплани? Кун пек чухне вырăссем çеç мар, хамăр та пăтрашатпăр: Тихăн Петĕркки мар, ТиХХăн Петĕркки пулма тивĕçлĕ. Апла пăтăрмахсем пур пулин те эп хальхиллех хăвармалла тесе шутлатăп.

суХăр, пăХăр, çăХан, суХан, çăмХа, т.ыт.те. Янравлă Ç дьзь, Ч дьжь: азя, аЧа, кĕреÇе, хырÇа, кубарЧа, т.ыт.те.

Ку сассене палăртма паллă тупса хума сĕнетĕп -
хальхи 37 сас паллирен 40 тухатпăр. Тейĕпĕр ғ j џ

Тада ғăjан ғăшне jырмаллине датса бама зĕнедĕп.
Чăваж-и jырмалла ун џухне?