Войти | Регистрация | Вход необходим для полного использования сайта
 -3.7 °C
Если бы Бога не было, его надо было бы выдумать.
(Вольтер)
 

Аçтахар Плотников: Ар, арҫын, эртел, арӑм, хӗрарӑм...

Аçтахар Плотников27.10.2015 08:304142 просмотров

Юхма Мишши хатӗрленӗ «Ылтӑн ҫӳпҫе» кӗнекери статьясемпе малалла паллаштаратпӑр. Аса илтеретпӗр, кӗнекен иккӗмӗш ячӗ — «Чӑваш сӑмахӗсен вӑрттӑнлӑхӗ». Ӑна 1993 ҫулта кӑларнӑ («Вучах» библиотекинче).

 

 

Ар (эр, ер) — чи авалхи сӑмахсенчен пӗри пулнӑ. Вӑл ҫын тенине те, халӑх тенине те, арҫын, паттӑр ҫын, кӗрешӳҫӗ, улӑпла этем, ҫарҫынни (муж) тенине те пӗлтерме пултарнӑ, хӑйне уйрӑм сӑмах пулса та чӗлхере упраннӑ. Хӑшпӗр тӳрк чӗлхисенче вӑл халь те ҫав авалхи пӗлтерӗшӗпех пурӑнать. «В казахском народе издавна живет идеал достоинства мужчины, выражаемый словом «ер», которое включает в се6я все... понятия: мужчина, воин, батыр, народный герой», — тесе ҫырни пур Казахстанра тухса тӑракан «Простор» журналра. Ӗлӗксенче чӑвашсем те паттӑр ҫынна: «Вӑл — чӑн-чӑн ар!» — тесе калама пултарнӑ. Ахальтен мар ӗнтӗ ҫак сӑмахпа вӗҫленекен ятсем те сахал мар пирӗн: Атнер, Сетнер, Пинер, Кинер, Сайтемар, Сакмар тата ытти те. Путмар — ар валлилӗх сак. Арлӑх — арҫынлӑх кирлӗ чухне арҫын пулма пултарни, урӑхла каласан, чӑн-чӑн паттӑрлӑх. Эртел (ертел) — (ер — ар, тел — канашҫӑ, советник) — пӗр канашлӑ арсен ушкӑнӗ пулса тухать мар-и хайхи?

Арҫын — пӗр сӑмахах икӗ хутчен калани, тӑварлӑ тӑвар тени пекрех ӗнтӗ. Арӑм, арумӗ — ар умӗнче таракан, хӗрарӑм — ар умӗнче тӑракан хӗр. Ҫак шухӑша питӗ ӗненес килет: пирӗн халӑх сӗм авалран хӗрарӑма ялан хисепленӗ: ахальтен мар ӗнтӗ юмахсенче те «пулнӑ пурӑннӑ карчӑкпа старик» тетпӗр. Эппин, чӑн-чӑн ар (арҫын) чыслӑ, хисеплӗ самантра хӑй мӑшӑрне, савнине, килӗштернӗ хӗре хыҫала мар, юнашар та мар, курӑр, ӑмсанӑр, юратӑр, хисеплӗр, тесе, мала тӑратнӑ...

 
От редакции: Размещение статей не означает, что редакция разделяет мнение его авторов.

Добавить новый комментарий

Ваше имя:
Ваш комментарий:
B T U T Заг1 Заг2 Заг3 # X2 X2 Ӳкерчĕк http://
WWW:
ĂăĔĕÇçŸÿ
Всего введено: 0 симв. Лимит: 1200 симв.
Если у вас все еще нет раскладки для печати текста на чувашском языке, ее можете взять ЗДЕСЬ.
 

Разрешенные Wiki тэги:

__...__ - выделение слова ссылой.

__aaa|...__ - выделение некого слова ссылкой на другое слово.

__http://ya.ru|...__ - выделение слова ссылкой на внешнюю ссылку.

**...** - выделение жирным.

~~...~~ - выделение курсивом.

___...___ - выделение подчеркиванием.

Orphus

Другие языки

Баннеры

Счетчики