Victor: Cӑvashӑn Ilemlӗ Lattinle Sas Pallijӗsem

Victor14.09.2007 01:557355 просмотров

Pajanhi cӑvash shrifcӗsen klas jӗrki hӑjne majlӑ. «Й» shlepki şavraka kӗlentӗr pek, «Ӑ» tata «Ӗ» tӑrrine vara katӑk takan şapsa ikkӗmӗsh sort tunӑ pek. Ku namӑslӑha hamӑr Cӑvashsem shuhӑshlasa kӑlarnӑ. Hal'hi jut şyrnӑ kompjuttӑr shrifcӗsence «Й», «Ӑ», «Ӗ» sas pallisen shlepkisem pӗreshkel – jaka şӑtӑrkka. Shlepkine jutsem «breve» (priv "kӗske") tese cӗneşşӗ – ӑna lattin şyrulӑhӗnce uşӑ sasӑn kӗskelӗhne palӑrtma jyshӑnnӑ. XIX ӗmӗrte cӗlhe pӗlӗvӗ anlansa kajnӑ cuhne Raşşej cӗlheşisem kӗskelӗh pallipe Kirile şyrӑvӗnce usӑ kurma puşlaşşӗ, Raşşej cӗlhine refformӑlaşşӗ, shlepkellӗ «Ӑ», «Ӗ» sas pallisempe Vyrӑs cӗlhince usӑ kurmaşşӗ. Şavӑnpa, alffavit jӗrkelenӗrenpe vun-vun şul irtsen asattemӗrsemshӗn Vyrӑsla «Й»-pa Cӑvashla «Ӑ», «Ӗ» tӑvanlӑhӗ palӑrmi pulsa kajat' – Cӑvashra tunӑ shriftsence vӗsem pajanhi kun ta rasna.

Vittalĭ Stanjal pӗr haşat statjince cuhhӑmӑn «Но латиница все-таки неспособна передавать прелесть чувашских звуков ӑ, ӗ, ӳ, ҫ» [?] tese peret. Vӑl, pallah, hӑjӗn statjine haşat retakzĭjӗnce şapsa kӗrtnӗ cuhne «ӑ, ӗ, ӳ, ҫ»-sene Lattin shrifcӗncen ilnine shutlaman. Inttӗr-Tetelte te pajan Cӑvashsem Kirilelle şyrnӑ textsence Lattinle ӑ, ӗ, ҫ, ӳ lartaşşӗ [?, ?], temişe şul kajalla vӗsen Kirilelle sӑpatne Times New Roman, Arial shrifcӗsem valli jantlanӑ pulin te. «Chuvash.org» sajtra Kirilelle sas pallisempe usӑ kuras shuhӑsha pӗrre tapratrӗş, ancah yjtu syvlӑsh huskalnincen malalla atalanajmarӗ.

«Й»-pa «Ӑ», «Ӗ» sas pallisem ikӗ klasa ujӑrӑnnin, sozzijallӑ ӑnlanӑvӗsӗr puşne, cӗlhen orkanikkӑlla tytӑmӗ ujӑrӑva histeni pur. Ӗlӗkreh /j/ sassa hӑsh pӗr cӗlheşӗsem uşӑ sasӑ tese ӗnenternӗ. «И»-ren «Й» pulni, ahӑrtneh, şav shuhӑshpa nikӗslennӗ. Amerikkӑ vulavӑshӗsen kattalokӗsence ӗlӗkhi jӑlapa Vyrӑsla «Й»-na «i» pek, «Е, Ю, Я» на «ie, iu, ia» pek translitterazzĭleşşӗ. Vyrӑs cӗlheşisem pajan «Й» sassa hupӑ tese vӗrenteşşӗ. Cӑvash Cӗlhinci «Й» hupӑ sasӑ pulnӑ pirki ikkӗlenü şuk. Tӑvan cӗvӗlti ikӗ uşӑ sasӑ junashar kalannine juratmast'. Şavӑnpa ӗlӗk-aval tiftonk kalanӑ şӗrte «Й» sasӑ hupӑnnӑ (aĭvan > ajvan, uĭӑh > ujӑh), tiftonk pӗlterӗshne şuhatnӑ. Eppin, lokikkӑ jencen Cӑvashsem pit mattur sisnӗ: «Й» pa «Ӑ», «Ӗ» - pirӗn cӗlhere pӗrtte tӑvan mar. Serp cӗlhince (Kirilelle) asӑnnӑ hupӑ sassa J sas pallipe ujӑraşşӗ. Cӑvashsem te /j/ sassa şavnashkal palӑrtsan «Й»-«Ӑ»-«Ӗ» pӑtrashӑvӗ pulmӗccӗ, Cӑvashra şapnӑ haşacӗ-kӗnekisence te cӑvash sas pallijӗsem shӑkӑrin kӗlentӗr pek avӑk shlepkellӗ larӗccӗş.
Cӑvashlatnӑ Lattin şyrulӑhӗnce. /j/ sassa J sas pallipe palӑrtatpӑr, ilemlӗ shlepke vara kashni uşӑ sas palli tӑrne kӗskelӗhe kӑtartsa larajat': ӑ, ӗ, ĭ, ŭ, ŏ, (ü̆, ö̆).

От редакции: Размещение статей не означает, что редакция разделяет мнение его авторов.

[Добавить новый комментарий (4)]

Аçтахар Плотников // 2477.96.6157 2007.09.14 09:00
	Рефледжо, вот эсĕ хурлан, хурлан кирилица паллисене... Латиницуна мухтатăн. Атя, КУÇАР ПĔТĔМ ХАÇАТСЕНЕ, ПĔТĔМПЕХ хăв латиницу çине — сана халăх курайми пулĕ! Ку нимле çăлăнăç та чăваш чĕлхине илсе килмĕ. Е илсе килĕ тесе шутлатăн-и? Ман шутпа ку енчен ытла вăйлă аталанни — чăваш халăхне икĕ пая пайлани кăна пулĕ. Латиница лайăх япала тесе шутлаканнисем те, кириллицăпах çылахма пулать тесе шухăшлакансем те тупăнĕç. Икĕ пай! Чăваш халăхĕ унсăр пайланса пĕтнĕ, ма вара ăна тата пайлас? Пайланнă халăх — вăйсăр халăх. Ма вара кирлĕ ун пек япала? Латинла çырмалли май кирлĕ — темиçе вариантпа çрас выăнне пĕр вариантпа, пурте ăнланмалла, çырни лайăхрах. Латиница валли те пурнăçра вырăн пур — хăш-пĕр сĕрте вăл кирлĕ. Анчах та латин çырăвне кирилица вырăнне пурнăçа кĕртесси, унпа кирилицăна улăштарма тăрăшасси — ман шутпа чăваш халăхне _хирĕç_ тăвакан ĕç. Эпĕ ăнланăттăм, енчен та кирилица хальхи вăхăта тивĕçтермест пулсан... Анчах та тивĕçтерет-çке. Ак тĕрĕ çырăвах (рунăллă çырăва) илер. Çырма май çук. Тăрăшсан унпа та çырма пулать-ха ĕнтĕ, анчах та халĕ, хальхи самантра — шрифтсем çук, Юникодра вырăнсем уйăрса паман. Кирилицăпа çырма вара пулать — кĕнекесем, хаçатсемпе журналсем тухаççĕ, сайтсенче усă курăнать. Сăмах çитмест сирĕн пек шухăшлисем валли! Те пушă вăхăт сирĕн нумай, те урăх япала... Анчах та латиница чăваш халăхне, чĕлхине çăлса хăварма пулăшнине ĕненесси — йăнăш. Каçар та (ак икĕ çул хушши ĕнтĕ сирĕн латиницăна вулатăп... анчах та питĕ кансĕр вулама) тен ăнланса та илеймерĕм: ancah yjtu syvlăsh huskalnincen malalla atalanajmarĕ. — çын куçĕнче шăрпăка куриччен хăв куçунтине пăхмалла мар-и? Сан хăвăн ĕçӳ (чăвашлат хатĕрлени) "syvlăsh huskalni" çеç пулса пымасть-и? Ку сăмахпа эсĕ мана хирĕç çырнă. Тăватăп сирĕн валли инстарятор, тăватăп. Программине кăна, тивĕçлине, шыраса тупасчĕ. Виçĕ-тăватă штуктупрăм, нихăшĕ те каймасть — шрифтсене лартма пĕлмеççĕ, е тӳлевлĕ. Пĕрре те латин саспаллийĕсем мар вĕсем! Вĕсем ЧĂВАШ саспаллийĕсем!!! Чăваш! Чăваш алфавитĕнчен! J саспалли пирки те каласа ĕнтĕ — Еннькаран Женька пулса тухать.
reflejo // 2628.34.6945 2007.09.14 19:17
	Ку хутĕнче еп нимĕнле çăлăнăç пирки каламарăм-çке, кивелнĕ орффокраффйри тĕлĕнтермĕш пулăм çинче чарăнса тăтăм. Латтинле çырулăха чăвашсем вăjлăн тапăнса тиркессине эп чухлатăп-ха. Христиjан миссиjoнерĕсем, вырăс инттеликенчĕсем пире хамăра хамăр тиркеме вĕрентнĕ - "Есĕ вырăслан, вара тек тарçă пулмăн". Револjюццй чăвашсене пĕрремĕш сорта кăшт çĕкленĕ пулсан та, Сталин пур пуçарăва та хăртнă. <ancah yjtu syvlăsh huskalnincen malalla atalanajmarĕ. — çын куçĕнче шăрпăка куриччен хăв куçунтине пăхмалла мар-и? > :) Админ, ку сан аjăп мар - ес ытти сайтсене пăхса ил (smi21.ru, cap.ru, chuvash.ru) - унта латтин сас паллисемпех çыраççĕ: ÿ, ç, ă, ĕ, Кирилелле Ӑӑ, Ӗӗ, Ӳӳ, Ҫҫ мар. «Chuvash.org»ра та çавах. Эп хам та латтинлисенех усă курап. Компjуттăрла Чăваш Кириле орффокраффйjĕ арпашса кайрĕ. Вăт шутла. Jenkka франтсусла е турккăлла вуласан кăна Женькка пулать. Акăлчанла вулама та пулмасть - акăлчан орффокраффйjĕ унашкаллине паламасть :) - Тшенккă. Пустуй акăлчанла вулаятпăр ан тейĕр те. Чăвашла вуласн вара Jенкка пулса тухать - чăваш чĕлхинче Ж сасă çук!
reflejo // 6708.9.5565 2007.09.15 00:49
	Cănnipe kalasan, ep haliccen Căvash shkulĕnce lattinle vĕrentmelline sĕnmen, sĕnmestĕp. Epĕ kalaman shuhăsha man şăvara an cyhăr, THŠ. Shulta lattinle vĕrentessi şincen, Admin-tus, es hu pĕrmaj push şĕrteh sămah tapratakan. Man shutpa, căvash şyrulăhĕ ulshănmalla. Hal'hi infformazzĭ samanince kama mĕnle şyrasshăn şapla şyrajat'. CVLa şyrma vĕrenes kilsen shkula kajmalla mar. Kirilelle şyrma pĕlsen CVLana kuşma pilĕk minut. Şakna pĕlmelle kăna:
reflejo // 6708.9.5565 2007.09.15 00:52
	http://cavashlat.googlepages.com/KirilelleCVLa.jpg