Электронлă вулавăш

— Усси пулать-и унтан?

— Тем тесен те пулать.

— Мана хама та çавăн пек туйăнчĕ çав.

— Эпĕ паçăр ăна панорама патĕнче вĕренткелерĕм. Шухăшлăр-ха эсир, — пĕтĕмпех ăнланать. Тĕлĕнсех каймалла. Наводчик пулмах çуралнă вăл.

Капитан Енакиев кулса ячĕ.

— Разведчиксем ăна — разведчик пулмах çуралнă, — теççĕ. Анланса çит ĕнтĕ сире. Пĕр сăмахпа, вăл сирĕн çуралассах çавăн пек çуралнă. Çапла-и?

— Артиллерист пулма çуралнă.

— Çапăçу çынни пулма çуралнă, тейĕпĕр.

— Апла та начар мар.

— Анчах эсир пĕлетĕр-и, Василий Иванович, — терĕ сасартăк капитан Енакиев, Ковалев çине ачалла ĕненекен куçĕсемпе тинкерсе пăхса, — эпĕ ăна хамăн ывăл тума шутлатăп. Сире мĕнле пек туйăнать çакă?

— Лайăх ĕç вăл, Дмитрий Петрович, — ку ыйтăва кĕтсе тăнă пекех, тӳрех ответ пачĕ наводчик.

— Шухăшласа пăхсассăн, эпĕ пур енчен те пĕччен çын. Çемье çук манăн, ывăл пурччĕ ĕнтĕ, тăватă çула кайнăскер... Эсир пĕлетĕр вĕт?

Ковалев тăруках пуçне усрĕ. Вăл пĕлнĕ. Ăна пĕлекенни батареăра вăл пĕртен пĕр çын пулнă. Капитан Енакиев пĕр хушă чĕнмесĕр ларчĕ. Вăл таçта инçетре матроссен кăвак картусне тăхăннă, пĕчĕк ачана, халĕ çичĕ çул тултармаллискере, курнă пек кăшт хĕсĕкрех куçĕсемпе аяккалла пăхса ларчĕ.

— Вăл маншăн хамăн ывăлăм вырăнне пулаймасть ĕнтĕ, ун çинчен калаçмалли те çук, — терĕ вăл, тарăнăн сывласа ярса, тата хăй тарăнăн сывласа янине Ковалевран пытарма та тăрăшмасăр, — анчах... анчах... çыннăн икĕ ывăл та пулать вĕт-ха, Василий Иванович? Çапла-и?

— Виçĕ ывăл та пулать, — терĕ те ăна хирĕç Ковалев, хăй те тарăнăн сывласа илчĕ. Вăл та хăй тарăнăн сывланине пытармарĕ.

— Ну, эсир мана кун пек канаш панăшăн эпĕ питĕ савăнатăп. Тĕрĕссипе каласан, ачана хам çине çыртарасси çинчен эпĕ дивизири командирне рапорт та патăм ĕнтĕ. Ан тив, манăн лайăх, ăслă ывăл пултăр. Çапла-и?

Капитан Енакиев пирус тĕтĕмне шалалла туртса илчĕ те, тĕтĕме çăварĕнчен ерипен кăларма пуçларĕ, хăй тарăн шухăша кайса çав тĕтĕм витĕр пăхса ларчĕ. Сасартăк унăн сăнĕ улшăнчĕ. Вăл хăлхине кăштах малти лини еннелле çавăрчĕ те — салхуланнă пек пулчĕ. Ăна сылтăм флангра, инçетре, нимĕçсен оборони ăшĕнче, пăшалсемпе пулемётсенчен вăйлăн пеме тытăннă пек туйăнчĕ. Капитан Енакиев Ковалев çине темĕн çинчен ыйтнă пек пăхрĕ.

— Тĕрĕс. Переççĕ. Хытах переççĕ тата, — терĕ Ковалев кĕсьинчен ватка кăларса.

Капитан Енакиев каллех тинкерсе итлерĕ. Анчах халĕ тинкерсе итлемесен те юранă. Пăшалсемпе миномётсен сасси çумне артиллери кĕрлевĕ хутшăнчĕ. Вăл кĕрлев çав тери вăйлă пулнипе хăшпĕр салтаксене те вăратрĕ. Вĕсем хăвăрт тăрса ларса шлемĕсене тӳрлетме тытăнчĕç.

Капитан Енакиев сылтăм флангра сасартăк çав тери вăйлăн пеме пуçлани мĕне пĕлтернине тӳрех ăнланса илчĕ. Унта вăл малтанах шухăшлăнă пек начар япала пулнă. Нимĕçсем унта вăйлă резервсем илсе пыма ĕлкĕрнĕ те, халĕ çав резервсем Ахунбаевăн тавраран янă икĕ ротине аркатма тытăннă.

Капитан Енакиев часрах капитан Ахунбаевпа çыхăнма телефон тăракан пĕчĕк окоп патнелле ыткăнчĕ. Анчах çав вăхăтра окопран сержант Матвеев кăшкăрса сиксе тухрĕ:

— Батарея, çапăçăва!

Капитан ăна çавăнтах аллипе аяккалла сирсе окопа сиксе анчĕ.

— Командирăн наблюдательнăй пунктне парăр, — терĕ вăл хăвăрт.

— Провод çинче, — терĕ те телефонист, трубкăна малтан çаннипе шăлса илсе ăна тыттарчĕ.

— Телефон патĕнче улттăмĕш, — терĕ капитан Енакиев, лăпкăрах калаçма тăрăшса, — мĕскер пулса иртет унта сирĕн?

— Саккăрмĕш номерлă тĕлĕн районĕнче тăшман вăйлăн хусканни курăнать. Атака тума хатĕрленет пулмалла. Пухăнать.

— Мĕнле вăйпа?

— Пĕр батальона яхăн.

— Аван. Халех пыратăп, — терĕ те капитан Енакиев, трубкине ывăтса яма тăчĕ, анчах хăйне вăхăтра алла илсе, трубкăна васкамасăр телефониста тыттарчĕ.

Саккăрмĕш номерлă тĕл шăпах капитан Ахунбаев тӳррĕн пырса атакăлама хатĕрленнĕ сăрт çинче пулнă. Халĕ ĕнтĕ пĕтĕм картина уççăн паллă пулса тăнă. Пулма пултарнă ĕçсенчен чи йывăрри пулса тухнă. Нимĕçсем Ахунбаевăн планне шутласа пĕлнĕ те, унтан малтан ĕçе тытăннă.

Капитан Енакиев «виллис» çине ларса — малти линире вăл лашăпа сайра усă курнă — канавсемпе пахчасем урлă наблюдательнăй пункт патнелле тӳрех ыткăнса пынă чух хыçалтан хайĕн батареи умлă-хыçлă пенине, пуç çийĕпе унăн снарячĕсем аялтанах шăхăрса иртнине, малта пехота çапăçăвĕ пуçланнине илтрĕ.

 

24

Командирăн наблюдательнăй пунктне çав тери мала кайса тунă пирки çапăçу хирĕ унтан ахаль куçпах лайăх курăнса тăнă.

Капитан Енакиев амбразура витĕр пăхса илсенех лару-тăру мĕнлине ăнланса илчĕ. Нимĕçсен пехота батальонĕ çӳллĕ вырăнтан шăпах Ахунбаевăн тӳррĕмех атакăламалли роти çинелле аннă. Ку рота çапăçу валли йĕркеленсе те тăман пулнă-ха.

Халĕ капитан Ахунбаев лару-тăрăва шута илсе, икĕ япала çеç тума пултарнă. Е унăн кăштах каялла чакса нимĕçсен кивĕ окопĕсенче, айлăмăн ку енче, лайăхрах оборона йышăнмалла, — пек кун туни ăслăрах пулнă пулĕччĕ, — е хăйĕнчен вăйлăрах тăшманпа хирĕçле çапăçăва кĕрсе хăйĕн резервра тăракан пĕртен-пĕр ротине те çапăçăва кĕртмелле. Ку ĕнтĕ çав тери хăюллă утăм тунă пулнă пулĕччĕ.

Капитан Енакиев хăйĕн тусне, Ахунбаева лайăх пĕлнĕ. Ахунбаев хирĕçле çапăçу пуçласси пирки иккĕленмелли пулман. Чăн та, капитан Енакиев çакăн çинчен шухăшласа илме те ĕлкĕреймерĕ, телефонист аялтан, хайĕн шăтăкĕнчен, ăна телефон трубкине тăсса пачĕ. Тупăсем тăтăшах персе тăни калама ан кансĕрлетĕр тесе Енакиев окоп тĕпне кукленсе ларчĕ те, Ахунбаевăн хумханакан хаваслă сассине илтрĕ.

— Кампа калаçатăп? Улттăмĕшĕ — эсир-и ку?

— Улттăмĕшĕ итлет.

— Мана сасăран паллатăр-и?

— Паллатăп.

— Питĕ аван. Сирĕншĕн лару-тăру паллă-и?

— Пĕтĕмпех паллă.

— Резервсене ĕçе кĕртетĕп. Атакăлатăп. Пулăшăр.

— Итлетĕп.

— Тата мĕн вăхăт кĕтес?

— Вунпилĕк минутран.

— Вăрах.

— Унтан хăвăртрах пултараймастăп.

— Кая юлатăр, ачам, — шӳт туса илчĕ Ахунбаев.

Лару-тăру питех те йывăр пулнă пулсан та, Енакиев вăл шӳт тунине йышăнчĕ.

— Эпир кая юлмастпăр, эсир вăл, яланхи пекех, васкатăр, — тесе шӳт туса илчĕ Енакиев хăй савăнăçлă мар пулнă пулин те. — Эсир халĕ хăш тĕлте?

— Сирĕн картă çинче кăвак ункăпа тата стрелкăпа паллă тунă тĕлте.

— Ăнланатăп. Апла пулсан, эсир — кӳршĕсем.

— Чунтанах кĕтетпĕр.

— Халех пĕрле пулатпăр.

— Яланах хавас.

— Тепре куриччен.

— Сире тата сирĕн пĕтĕм хуçалăха чуптăватăп, ыталатăп.

Телефонпа çакăн пек çăмăллăн савăнăçлăн та калаçни, аякран итлесе тăрсан, нимĕне те кирлĕ мар пушă калаçу пек туйăнма пултарнă, анчах тĕрĕссипе каласан вăл пит те кирлĕ, тарăн шухăшлă калаçу пулнă. Вăл Ахунбаев хăйĕн пехотине тупăсемпе пулăшса пыма ыйтнине, Енакиев çав ыйтупа килĕшнине пĕлтернĕ. Вăл Ахунбаев: «Анчах эсĕ, савнă тусăм, татăклă самантра мана кирлĕ пек пулăшма пăрахмăн-и?» — тесе ыйтнине тата Енакиев ăна хирĕç: «Ан пăшăрхан. Ман çине шан. Çапăçура эпир ялăнах пĕрле пулăпăр. Эпир пĕрле çĕнтерĕпĕр, вилмелле пулсан та пĕрле вилĕпĕр», — тесе ответ панине пĕлтернĕ.

Çакăн хыççăн капитан Енакиев телефонпа хăйĕн батарейин пĕрремĕш взводне позицирен халех тапранса, пĕр секунда кĕтсе тăмасăрах малалла кайма, тупăсене май килнĕ таран грузовиксемпе туртарса, унтан алăсемпе туртса, ротăсем тăракан çĕрех пыма хушрĕ. Иккĕмĕш ротăна вăл пĕрмаях персе тăма, капитан Ахунбаевăн ударнăй ротин уçа флангĕсене хӳтĕлеме хушрĕ.

Анчах çав вăхăтрах вăл Ваня пĕрремĕш взводра пулнине аса илчĕ. Малтанхи самантра вăл хăйĕн приказне пăрахăçа кăларса иккĕмĕш взвода мала кăларма, пĕрремĕшне вырăнтах, флангсене хӳтĕлеме хăварма шутларĕ. Вăл ĕнтĕ аллине телефон трубки патнелле тăсрĕ, анчах сасартăк каялла çаврăнчĕ те, тупăсемпе пеме аслă офицера хушса, икĕ телефонистпа тата икĕ разведчикпа пĕрле Ахунбаевăн команднăй пунктне кайма тухрĕ.

Çулăн пĕр пайне вĕсем пĕшкĕнсе утса иртрĕç, анчах тепĕр пайне хырăмпа шуса каймалла пулчĕ, мĕншĕн тесен вырăнĕ тикĕс пулнă пирки вĕсене темиçе хутчен те пулеметран пеме тытăнчĕç.

Ахунбаевăн команднăй пункчĕ çĕрулми анисен пушă уйĕнче, çумăрсене пула хуралса кайнă çĕрулми тунисен икĕ купи хыçĕнче вырнаçнă. Кунта пур çĕрте те çĕрулми уйĕсем пулнă.

Анчах капитан Ахунбаев кунта пулман ĕнтĕ. Вăл çак вырăнта связнойпа телефониста хăварнă та, хăй резерври ротăпа мала кайнă.

Ахунбаев ĕçсене епле хăвăрт туса пынинчен Енакиев питех те тĕлĕннĕ. Халĕ ăна лару-тăру ытлашши йывăрах та мар пек туйăннă. Паллах, икĕ ротăпа кăна тăшманăн батальонне хирĕç тӳрех çапăçма çăмăл пулман. Анчах Ахунбаев пек хĕрӳллĕ, хастарлă, паттăр офицер пурĕпĕр çĕнтерме пултарнă. Кунсăр пуçне, флангран кайнă икĕ рота çинчен нимĕн те паллă пулман. Чи юлашкинчен вĕсене тăшман çавăрса илнĕ, текен хыпар çитнĕ. Унтан çыхăну татăлнă. Анчах вĕсем унка татса тухса нимĕçсене хыçалтан, тылран çапма пултараççĕ. Çакă вара çапăçу ĕçне татса пама пултарать.

Взвода кĕтсе илме тата тупăсене чи кĕске, чи вăрттăн çулсемпе пехота патне илсе çитерме разведчиксене ярса, капитан Енакиев çĕрулми купи хыçне выртрĕ те, хăй умне картта сарса хурса, капитан Ахунбаева кĕтме тытăнчĕ. Ахунбаевпа пĕрле вĕсен ĕçсене малалла мĕнле туса пырасси çинчен калаçса татăлмалла пулнă.

Çав вăхăтра Ваня хăйĕн расчёчĕпе пĕрле грузовик çине ларса капитан Енакиев кăтартса панă вырăн патнелле ыткăннă. Ун хыççăн иккĕмĕш оруди грузовикĕ аран-аран ĕлкĕрсе пынă. Икĕ грузовикĕ те калама çук хăвăрт ыткăннă. Анчах çапах та сержант Матвеев, яланхи пекех ура çине тăрса, автомат приклачĕпе шофер кабининчен пĕрмаях шаккаса кăшкăрнă:

— Ну, мĕн тата эсĕ, Костя! Хытăрах хăвала! Хытăрах, хытăрах, хытăрах!

Грузовикрен кăкарнă оруди вылямалли япала пекех сулкаланса, сиккелесе пынă. Çул пăрăннă вырăнсенче салтаксем ӳкес пекех тайăннă. Вĕсем пĕр-пĕринпе шлемĕсемпе çапăннă, пĕр-пĕринчен аллисемпе тытнă. Анчах кун пек чухне никам та кулман. Яланхи пек шӳт тунисем те илтĕнмен.

Сăнĕсем пурин те хытса ларнă пек, йывăçран касса тунă пек курăннă, пĕртте хускалман. Куç çинех антарса лартнă симĕс шлемĕсем ирхи тĕксĕмре хура пекех курăннă.

Ваня хăйсене ăçта илсе кайнине пĕлмен. Вĕсем вырăнтан çав тери хăвăрт хускалса тухнă та, ача ун çинчен никамран та ыйтса пĕлме ĕлкереймен. Вăл хăйсене тӳрех халь пуçланнă çапăçăва илсе кĕртессине, çав çапăçура вĕсен ытти чухнехинчен пачах урăхла çапăçмаллине çеç ăнланнă.

Малашне мĕн пулассине ыттисем пекех çилленсе тӳсĕмсĕр кĕтсе, Ваня пĕр аллипе сакран çирĕппĕн тытса, теприпе пĕрмаях кĕсьинчи дистанци уççине хыпашласа пынă.

Çăварне вăл çыртсах хупнă, унăн куçĕсем пур еннелле те пăхкаланă, пысăк шлем айĕнче тата пĕчĕкрех те çинçерех курăнакан пит-куçĕ ытти салтаксенни пекех йывăçран касса тунă евĕрлĕ пулнă.

Çулсăр-йĕрсĕрех, сухаланă уйсемпе пахчасем урлă пĕр-икĕ километр кайсан, машина айлăмалла анчĕ; кунта вĕсене хирĕç çӳллĕ салтак чупса тухрĕ те аллисемпе инçетренех темĕнле паллăсем туса кăтартрĕ.

Малти грузовик хăйĕн хăвăртлăхне кăшт чакарсан, салтак машинăн çунатти çине сиксе хăпарчĕ.

— Хытăрах, хытăрах, — терĕ вăл шофера темĕн пысăкăш хура аллипе ăçталла каймаллине хăвăрт кăтартса. — Пĕтĕм вăйпа, ан чарăн. Ав çав сăрт урлă хăвăртрах каçса каяс пулать. Куратăн-и? Унта вăл миномётран персе çитерет.

Шофер рычагсене тăрук туртса куçарчĕ, радиатор пăспа хупланчĕ те — машина йынăшнă пек ӳлесе сăрталла хăпарма тытăнчĕ.

— Ну, ĕçсем мĕнле унта? — тесе ыйтрĕ сержант Матвеев халĕ те машина çунатти çинчех тăрса çул кăтартса пыракан салтакран.

— Унăн унта пирĕн икĕ ротăна хирĕç пĕр батальон. Питĕ хĕрӳ. Пехота вут ыйтать.

— Пехоти камăн?

— Ахунбаевăн.

Сержант Матвеев, кăмăлĕ тулнипе, пуçне çулса илчĕ.

— Халех паратпăр.

Ваня салтак çине пăхрĕ те, Биденкона палларĕ.

— Биденко пичче! — савăнăçлăн кăшкăрса ячĕ вăл. — Пăхăр-ха, эпĕ те кунта. Улттăмĕш номер пулса тăратăп. Манăн трубкăсене лартмалли уйрăм уçă та пур. Акă вăл, уçă!

Ача кĕсьинчен дистанци уççине туртса кăларчĕ. Анчах Биденко Вяньăна асăрхамарĕ. Шăпах çав вăхăтра грузовик хăрушă сăрт çине хăпарчĕ. Халĕ вăл чи пысăк хăвăртлăхпа ыткăнса пычĕ. Шоферĕ машинăна хытă хăваларĕ, шăл витĕр ятлаçса, рычагсенчен хаяррăн турткаласа пычĕ.

Грузовик тавра пĕр вăхăтрах тăватă мина ӳксе çурăлчĕç. Патрон ещĕкĕсем хăнтăртатнипе, мотор ĕçленипе, хыçалта оруди шăтăк-путăксем çийĕпе сиккелесе кĕмсĕртетнипе, Ваня çав минăсем епле вĕçсе килнине те, вĕсем епле çурăлнине те илтмерĕ. Вăл сасартăк çĕрулми йăранĕ çинчен çӳлелле кĕлте пек хура тăпра çĕкленнине çеç курчĕ. Тата хăйне сывлăш чĕтретсе илнине туйрĕ.

Тăватă мина çывăхрах çурăлчĕç, çапах та нимĕнле сиен те кӳмерĕç. Тепĕр минутран грузовик хăрушă вырăнтан иртсе кайрĕ. Халĕ вăл сăртран хăвăрт анса пычĕ, çав вăхăтрах сăрт çинче вĕçĕмсĕр взрывсем курăнса тăчĕç.

— Ну, халĕ ĕнтĕ вăл çав пушă вырăна каçченех ывăтать, — терĕ те Матвеев йĕрĕнсе, хăйĕн капăр мăйăхĕсене якаткаласа пăхрĕ. Кăна вăл мăйăхĕ вырăнтах-ши, тăшман пенĕ вăхăтра ăна нимĕн те пулман-ши, тесе тĕрĕслене пекех турĕ.

— Чарăн, — терĕ Биденко.

Машина хăвăрт çавăрăнчĕ те, оруди кĕпçи тăшман еннелле пулсан — чарăнса тăчĕ. Номерсем сиксе анса туппа передок çинчен антарма пикенчĕç. Вара çакăнта Биденко Ваньăна асăрхарĕ.

— Э, пĕчĕк кĕтӳçĕ! Савнă тусăм! Эсĕ те кунта-и?

Вăл ачана хăйĕн тĕреклĕ аллисемпе тытрĕ те, çӳллĕ грузовик çинчен çĕре антарса тăратрĕ.

— Акă, Биденко пичче, пăхăр, — терĕ Ваня разведчика дистанци уççине кăмăллăн кăтартса.

— Пăх-ха эсĕ, чăн-чăн орудиецах пулса тăна!

Биденко ача çине савăнăçлăн, çав хушăрах кăшт кĕвĕçсе пăхрĕ, малтан хăй пăхса усранă ачана орудиецсем сăн-сăпат енчен мĕнле улăштарса лайăхлатнине курма тăрăшрĕ. Лайăхлатни пĕрре кăна пулнă, — орудиецсем ачана шлем тăхăнтартнă. Ку вара Ваньăна тата ытларах фронтра нумай вăхăт пулнă салтак тĕслĕ тунă. Ытти енчен вăл ĕлĕкхи пекех пулнă. Чăн та, Ваньăн обмундированийĕ пĕркунхи пек таса пулман. Вăл лутăрканнă, якалнă, аттисем çинче хутламсем пулса тăнă, кунçисем анса кайнă, шинелĕн çанни пĕр вырăнта тупă çăвĕпе вараланнă.

Биденкона ку хăй ăшĕнче кăмăла та кайрĕ. Кун пек пулни вăл хăй юратнă ачана татах та боевой сăнлăрах тунă. Анчах çапах та вăл кăмăлсăр пулнă пек сăмах тĕртсе илмесĕр ирттерсе ямарĕ.

— Тирпейсĕрленсе кайнă-çке эсĕ çапах та, йăваланса пĕтнĕ. Пахма намăс.

— Эпĕ айăплă мар, пичче. Тепĕр чух оруди патĕнче хывăнмасăрах, çĕр çинчех çывăрма килет.

— Оруди патĕнче... — терĕ Биденко салхуллăн. — Асту-ха, пирĕн патăрта тасарах çӳреттĕн. Епле пулсан та, хысна обмундированине тирпейлĕрех тăхăнса çӳрес пулать.

Биденко ку сăмахсене ахальрен кăна, кăмăлсăр пулнă пек мăкăртатса илесшĕн çеç каланине Ваня лайăх ăнланчĕ. Вăл Биденко ăна малтанхи пекех юратнине туйса тăчĕ. Унăн чĕри тӳрех вĕриленсе кайрĕ, çавăнпа та унăн Биденкона юлашки вăхăтра хăйĕн пурнăçĕнче пулса иртнĕ пăлларах çĕнĕ хыпарсене пĕтĕмпех каласа парасси килчĕ. Вăл ĕнтĕ пĕрре хăех тупăран пенине те, ĕнер ăна улттăмĕш номер туса хунине те, капитан Енакиев ăна хăйĕн ывăлĕ вырăнне йышăнни, ун çинчен вăл дивизион командирне рапорт çырса пани çинчен те каларĕ.

Унăн разведчикран Горбунов çинчен, вĕсем мĕнле лайăх çĕнĕ хыпарсем илтни çинчен, епле çĕнĕ трофейсем пурри çинчен ыйтса пĕлесси килчĕ.

Анчах вăл çаксене пĕрне те ыйтма ĕлкĕреймерĕ. Таврара çапăçу пынă. Кашни секунда ылтăн пек хаклă пулнă. Нумай калаçса тăма май пулман.

Тупăсене передоксем çинчен антарса патрон ещĕкĕсене пушатса çитерсенех — ку ĕçе пĕр минут çурăран та ытла мар турĕç, — сержант Матвеев Ваня халиччен пĕрре те итлемен çĕнĕ команда пачĕ:

— Кустăрмасем çине!

 

25

Номерсем çав самантрах тупă тавра тăчĕç, унăн хоботне çĕклерĕç, кашни кустăрми çине икшерĕн уртăнчĕç, кустăрмасен калпакĕсенчен вĕренсем çаклатрĕç, унтан хашкаса илчĕç, ухлатрĕç те орудие малта чупса пыракан Биденко кăтартнă çĕрелле çăмăллăнах туртса кайрĕç.

Ытти салтаксем патрон тултарнă ещĕксене тытса, вĕсене тупă хыççăн сĕтĕрсе кайрĕç.

Ачана никам та нимĕн те каламарĕ. Унăн мĕн тумаллине вăл хăех ăнланса илчĕ. Вăл ещĕкĕн çаккинчен тытса ăна вырăнтан хускатма пикенчĕ. Анчах ещĕкĕ ытла йывăр пулнă. Вара Ваня нумай шухăшласа тăмасăрах, дистанци уççипе çапса ещĕкĕн çӳлти хăмине уçрĕ те, хулпуççийĕ çине пĕрер вăрăм, çăра çупа хулăн сĕрсе лартнă патрон хурса, вĕсен йывăрăшĕпе авăна-авăна, ыттисем хыççăн чупрĕ.

Вăл чупса çитнĕ çĕре оруди çĕрулми тунисен пысăк купи патĕнче тăнă, вăл ĕнтĕ çапăçăва хатĕр пулнă. Инçех те мар тепĕр оруди тăнă.

Капитан Енакиев та кунта пулнă.

Ваня ăна кун пек пулнине нихăçан та курман. Вăл шлем тăхăннă, ахаль салтак пекех çĕр çинче, урисене сарса, çирĕп аллисемпе чавсаланса выртнă. Вăл бинокльпе пăхнă.

Унпа юнашар, автомат çине чавсаланса, капитан Ахунбаев хăяккăнтарах выртнă; ун çинче ула-чăла плащ-палатка пулнă, плаш- палаткин кантрисене вăл мăйĕ тавра хытă çыхса лартнă. Ун патĕнче тутăр пек хутласа хунă картта выртнă. Картта çинче Ваня хулăн çырнă икĕ хĕрлĕ сăнă курчĕ, — сăннисем иккĕшĕ те пĕр çĕрелле кайнă. Кунтах тата икĕ çын выртнă — наводчик Ковалев тата иккĕмĕш оруди наводчикĕ; ку наводчикăн хушаматне Ваня пĕлмен-ха. Вĕсем иккĕшĕ те батарея командирĕ пекех пĕр еннелле пăхнă.

— Лайăх куратăр-и? — тесе ыйтрĕ капитан Енакиев.

— Куратпăр, — терĕç наводчиксем иккĕшĕ те.

— Сирĕн шутпа, кунтан тĕл патне çитме миçе метр?

— Пер çичçĕр метр пулать.

— Тĕрĕс. Çичçĕр вăтăр метр. Çавăнта перĕр те ĕнтĕ.

— Итлетпĕр.

— Наводкăна тĕрĕс тумалла. Перессе хăвăрт пемелле. Хăвăртлăха чакармалла мар. Пехотăран кая юлмалла мар. Уйрăм команда пулмасть.

Капитан Енакиев хыттăн, кĕскен, кашни сăмаха уйăрса, уççăн ăнланмалла каларĕ. Ахунбаев унăн кашни сăмахне ырласа пуçĕпе сулкаларĕ те — темĕнле салхуллăн, тĕлĕнмеллерех, шикленерех чарăнса, хăйĕн сайра та йăлтăртатакан шăлĕсене кăтартса кулчĕ.

— Перессе пуриншĕн те панă сигнал тăрăх харăс пеме тытăнмалла, — терĕ капитан Енакиев.

— Сигнал — пĕр хĕрле ракета, — терĕ Ахунбаев карттине васкасах полевой сумкине лутăркаса чиксе. — Ракетине эпĕ хам яратăп. Сăнаса тăрăр.

— Итлетĕп.

Ахунбаев полевой сумкин чĕнне тимĕр тăха ăшне кĕртрĕ те ăна вăйпа туртрĕ.

— Кайрăм! — терĕ те вăл татăклăн, сывпуллашмасăрах, вăйланса пыракан пăшал сассисем илтĕннĕ çĕре васкасах чупса кайрĕ.

— Ыйтусем çук-и? — терĕ капитан Енакиев наводчиксене.

— Çук, — терĕç вĕсем.

— Орудисем патне!

Наводчиксем иккĕшĕ те кашни хăйĕн орудийĕ патнелле упаленсе кайрĕç. Çакăнта тин Ваня таврари пур çынсем те: батареецсем те, пехотинецсем те, хăйсен сумкисене çакнă икĕ хĕр санитарка та, сăран ещĕксемпе тимĕр катушкăсем çакнă темиçе телефонист та, аллине тата пуçне бинтпа çыхнă пĕр аманнă салтак та — çаксем пурте çĕр çинче выртнине, тепĕр çĕре куçса каймалла пулсан — вĕсем упаленсе кайнине асăрхарĕ.

Кунсăр пуçне, Ваня хăшпĕр чухне сывлăшра темĕнле кайăк чĕриклетсе илнĕ пек янăракан сасă илтĕннине асăрхарĕ. Халĕ уншăн паллă пулчĕ ĕнтĕ: ку — ăнсăртран вĕçсе килнĕ пульăсем шăхăраççĕ иккен. Вара вăл хăй пехота цепĕнчен инçетре те мар пулнине ăнланса илчĕ. Унтан тепĕр самантранах вăл çав пехота цепьне курчĕ. Вăл юнашарах пулнă.

Ваня малта, çĕрулми уйĕн варринче, паçăрах темĕнле тĕмескесем курчĕ, вĕсем ăна çĕрулми тунисен куписем пек туйăннă. Анчах халĕ вăл çав тĕмескесем — пехота цепĕ пулнине уççăнах курчĕ: çав цепьрен леререх хамăрăннисем никам та çук ĕнтĕ, унта нимĕçсем кăна.

Вара вăл, асăрханса пĕшкĕнсе, хайĕн орудийĕ патне пычĕ те снарядсене çĕре лартрĕ, унтан ещĕк патне, хăйĕн улттăмĕш номер вырăнне выртрĕ.

Ваньăна çав кунхи ĕçсем калама çук вăраххăн пулса иртнĕ пек туйăнчĕ. Анчах тĕрĕссипе пур ĕçсем те юмахри пек хăвăртлăхпа пулса пынă.

Ваня капитан Енакиева епле те пулин хăй çине çавăрăнтарса пăхтарсан, вăл пăхсан вара ăна дистанци уççине кăтартса: «Сывлăх сунатăп, капитан юлташ», — тесе каласан, пĕр сăмахпа, вăл та хăйсен орудийĕпе кунта пулнине, вăл та, ытти салтаксем пекех, çапăçнине систерсен питĕ аван пуласси çинчен шухăшласа çитерме те ĕлкĕреймерĕ — çав самантрах малта вăйсăр пăшал сасси шаплатрĕ те, хĕрле ракета çӳлелле вĕçсе хăпарчĕ.

Ят:
Хăвăр шухăша çырса пĕлтерĕр:

Ă ă Ĕ ĕ Ç ç Ÿ ÿ Ӳ ӳ « ... » —

Хаклав:

Шухăшĕ: --...вăйсăр...мухтамаллах   мар...вăйлă
Чĕлхе илемлĕхĕ: --...илемсĕр...чаплах   мар...илемлĕ
Содержанийĕ: --...ăшах...вăтам...тарăн