Электронлă вулавăш

Çуралнă ял кашни çыншăн паха. Таçта çитсен те вăл пирĕн асăмра юлать. Çĕрпӳ районĕнчи Вăрманкас ялĕ 18 ĕмĕрĕн çурринче пуçланса кайнă. Яла пуçласа яраканĕ Палли пулнă. Çавăн пирки халь те таврари çынсем яла Вăрманкас-Пайкилт теççĕ. Палли хăйĕн ывăлĕпе Шенер ялĕнчен çĕнĕ çĕре куçса пырса çак яла пуçласа янă. Ялĕ Енĕш шывĕн çӳллĕ сылтăм çыранĕ хĕрринче вырнаçнă. Вăл хăй вăхăтĕнче вăрман çумĕнче пулнă. Çак вăрман çинчен чăвашсен паллă писателĕ Кузьма Чулкаç хăйĕн юмахĕсенче çырса кăтартнă. Çирĕммĕш ĕмĕрĕн вăтăрмĕш-утмăлмĕш çулĕсенче çак ял Çĕрпӳ районĕнчи чи пысăк ялсенчен пĕри пулса тăнă. Унта 134 кил-хуçалăх пулнă, 800 çын ытла пурăннă.

Паянхи кун ял пуçласа яраканăн тата унăн ывăлĕсен ячĕпе чылай вырăнсен ячĕсем сыхланса юлнă,Палли вар, Çенкке вар, Тимушка çаранĕ, Югур шырланĕ, Ентри çăлĕ...

1933 çулта «Красный Путиловец» колхоз йĕркеленнĕ. Аслă Отечественнăй вăрçă пуçланиччен те, вăрçă хыççăн та ялта икĕ лаша вити, ĕне, сысна, сурăх витисем, икĕ çил арманĕ, пĕр çăм таптармалли пулнă. Ял тавралăхĕнче улăх-çарансем йышлă пулнă. Пĕтĕм районĕпе шута илсен, Вăрманкас ялĕнче пуринчен те нумай утă çулса хатĕрленĕ. Вăрçă пуçлансан 90 ытла арçына, 8 ӳссе çитнĕ хĕре вăрçа илсе кайнă. Вĕсенчен çурри ытла Тăван çĕршывшăн хăйсен пуçĕсене хунă. Вăрçăран таврăннисен хушшинче орденсемпе нарградăланă çынсем сахал мар. Иванов М.И — «Слава» орденĕн 2 тата 3 степенĕсене, Тимофеев Т.Т — 3 степене тивĕçнĕ. Çавăн пекех К.В. Васильева 3 орденпа, Д.Т. Тимофеева 2 орденпа, 14 çынна «Хĕрлĕ çăлтăр» орденĕсемпе наградăланă. Ялта пĕр çын, пирĕн аслатте фашистла Германине тата Япун самурайĕсемпе çапăçнă.

Малалла

Пирĕн ял Вăрманкас ятлă. Вăл Штанаш ялĕпе юнашарах, вăрман енче вырнаçнă. Пĕчĕк çеç кĕпер урлă каçатăн, Штанаш ялне пырса кĕретĕн. Ялтан инçех те мар пысăк вăрман кашласа ларать. Вăл Çĕмĕрлене çитиех тăсăлать... Вăрманта тем тĕрлĕ йывăç-курăк, кайăк-кĕшĕк. Ватă юмансем, тутлă шăршă саракан çăкасем, хĕл кунĕнче те сип-симĕс ларакан хыр-чăрăш, тавралăха илем кӳрекен чечексем пирĕн тăрăха илем кӳреççĕ, пурăнма хавхалантараççĕ. Эпĕ аннепе пĕрле вăрмана кăмпа пуçтарма, мăйăр тата йĕкел, çырла пухма çӳреме юрататăп.

Вăрман кирек хăш вăхăтра та питĕ илемлĕ. Сывлăш уçă, сывланăçемĕн сывлас килет, темле асамлă вăй хутшăннă пек туйăнать. Кайăксен илемлĕ сассине итленĕçемĕн хăвăн та юрлас килет. Юрлама тытăнтăм, манпа пĕрле вăрăм туна тупăшса юрлама пуçларĕ. Юрласси юрлатăр-ха, анчах та кĕвве ан пăстăр. Вăрăм тунана кăштах ятланçи турăм. Вăл ман çине кӳренчĕ, мана чĕпетсе илчĕ. Пулмарĕ манран юрласси!

Юрататăп эпĕ атте-анне çĕрне, тăван киле, тăван яла. Йĕри-тавра вырнаçнă варсенче çырла пуçтарма юрататăп.

Пĕррехинче аппапа пĕрле çырлана кайма пуçтарăнтăмăр.

— Асăрханарах çӳрĕр! Чӳк çырминче уйрăмах асăрхануллă пулăр, — тет анне.

Малалла