Электронлă вулавăш

Пахча çимĕç тухăçлăхĕ çулсеренех хăйĕн хуçине савăнтарать. Ара унăн тухăçĕ вуçех хăй тăрăшнинчен килет-çке. Çĕрулми калчисем симĕс авăрсемпе тата шурă е кĕрен чечексемпе савăнтарнă кунсенчен ку чухне колорадо нăррисем кил хуçине тăватă уран упалентерме пуçларĕç. Хăмла çырли пек çакăнса тăракан эсрелсене пĕр вырăнта пуçтарса пĕтернĕ хушăра каялла çаврăнса пăхатăн та, «тинĕс матросĕсем» пеккисем тăрăхлашса, хăрах куçĕсемпе хĕсĕккĕн пăхса шăл йĕрсе лараççĕ. Çапла терткеленсе çĕрулмие çăлса хăварнă хыççăн та асапĕ пĕтмест-ха. Авăрсем тĕсне çухатсан пулса çитнĕ çимĕçе «ик ураллă кайăксем» куç хываççĕ.

Вĕсенчен сыхланас тесе пĕрреччен, канмалли кун, çĕр каçмаллах кайса выртрăм йăрансем хушшине. Ларса ывăнса çитсен çемçерех вырăна пуçа хутăм пăртак тĕлĕрсе илес тесе. Нумай вăхăт иртрĕ-и, сахал-и, сасартăк манăн çĕр лаптăкĕ тĕлне пĕр машина çитсе те чарăнчĕ. Вăтам çулхи арçынсем кĕреçисене йăтса эпĕ выртакан тĕле пычĕç те:

— Эсĕ кунта мĕн тăсăлса выртатăн? — терĕç.

Вĕсем виççĕн. Çакна кура чĕнме шиклентĕм. Аптранă енне:

— Хамăр çĕрулми лаптăкĕ çукран, хуçи курман чухне çур михĕ пек те пулин кăларса кайса тутанса пăхас терĕм, — суйрăм çакскер.

Малалла

Кĕркунне çитрĕ. Йăмăкпа пĕрле çĕрулми пуçтарма тухрăм.

Çĕрулми пухнă май манăн пуçра интереслĕ шухăш çуралчĕ. Тен, хамăн та çĕрулми пулса пăхас? Таня мана пухма пуçлĕ те эпĕ унран кулмаллипех кулăп: вăл мана тытасшăн пулĕ, эпĕ вара тарма пуçлăп. Çапла шухăшларăм çеç — чăннипех те пысăк та çап-çаврака çĕрулми пулса тăтăм.

Йăмăкăм мана курсан питĕ савăнчĕ: «Пĕр çĕрулмипех витре тулать!» — тесе мана çĕклеме пикенчĕ. Эпĕ вара йăпăр-р турăм та унран вĕçерĕнсе тартăм. Çапла-çапла, вĕçерĕнсе тартăм. Вăл мана хăвалама пуçларĕ. Алри парнене çынна камăн парас килтĕр-ха?

Иксĕмĕр анкарти тăрăх чупатпăр, эпĕ таратăп, вăл хăвалать. Тен хăваласа çитетчĕ те пуль. Çав вăхăтра мана хирĕç упа карçинкка йăтса килетчĕ. Эпĕ ун карçинккине сиксе кĕтĕм. Упа тĕлĕнчĕ, çапах çийĕнчех мана тутăрпа витсе хучĕ те вăрманалла вĕçтерчĕ.

Килне çитсен, карçинккана çĕре лартрĕ. Мана пăхса илес шутпа виткĕче уçрĕ те эпĕ çийĕнчех сиксе тартăм.

Упа мана хăвалать, эпĕ таратăп. Чупсан-чупсан вăл ывăнчĕ те тунката çине канма ларчĕ. Эпĕ малалла кайрăм.

Мулкача тĕл пултăм. Мана курсан унăн куçĕсем çамки çинех сиксе ларчĕç. Кун пек пысăк çĕрулми нихăçан та курман-çке вăл!

Малалла

Апай пĕçерчĕ çĕрулми,

Шур чашăкла уйран кăларчĕ,

Халь çимелли сĕтел тулли, —

Кăнтăрлахи апат пуçланчĕ.

Апай çавах тем кускалать,

Татса кĕрет хăяр. Мăнтарăн,

Ялан çапла вăл тăрмашать —

Ыр йăлана ăçтан мантарăн?

Çиетĕп эпĕ савăнсах,

Çĕрулмирен тутли курманăн,

Апай калать: çисем татах,

Çитĕнмелле, мăнукăм, санăн.

Тин пиçнĕ çĕрулми вĕри,

Пусран лăпкать апай ачашшăн,

Пурах-ши çакăнтан ырри

Хăй амăшне курман ачашăн?

Аш яшки хатĕрлесе

Урине асапланмасть.

Шуратмасăр пĕçерсе

Çĕрулми çиет ир-каç.

Упăшки ирпе ыйтать:

— Эх, çиесчĕ паттăрла!

Урине лартса парать:

— Çĕрулми çи чăмăрла.

Урине пурнать ансат:

Ни шӳрпе çук, ни котлет.

Кунсерен мăшăлтатса

Çĕрулми çеç хатĕрлет.

Ĕçрен килчĕ упăшка,

Çиме ыйтрĕ кăнтăрла.

Мăшăрĕ ыр шухăшпа:

— Çи улма, тет, чăмăрла.

Тепринче çав кахалли

Улăштарнă менюне.

Çăмарта хуран тулли

Пĕçернĕ-мĕн Урине.

Арçын киле таврăнать:

— Эх, хушас, тет, вăй-хала!

Арăмĕ лаплаттарать:

— Çăмарта çи чăмăрла.

Упăшка шалт аптăрать:

Чăмăрла та чăмăрла.

Чăмăрпа янлаттарать:

— Арăм ху та чăмăрла!

Çак пăтăрмах чăннипех те чăн пулнă тесе калас килет, тен çук, пĕлместĕп, пĕтĕмлетӳне хăвăр тăвăр. Анчах каласа параканни чун-чĕререн ĕнентерсе каласа пачĕ.

Совет самани вăхăтĕнче арăмĕпе упăшки пĕр çăлтăрлă çуллахи каç колхоз уйне çĕрулми вăрлама кайма шутланă. Шутланă — тунă, çĕрулмине миххе тултарма пуçланă. Хĕрсе пуçтарнă чухне сисмен те, çăлтăрлă тӳпе çап-çутă çуталса кайнă. Колхоз уйĕ кăнтăрлахи пек çап-çутă курăнса тăнă. Пуçĕсене çĕклесе пăхнă та хытсах кайнă: вĕсен çинче çап-çаврака формăллă «турилкке», айккисенчен вара çап-çутă пайăркасем вĕсем çине анаççĕ. Арăмĕ мăнтăрккаскер, лаплаттарса çĕре ӳкет те пуçне аллисемпе хуплать. Айккинелле пăхать те, хыткан упăшки çав «турилкке» çине пăхнă та тунката пек хытса кайнă. Çав вăхăтра арăмĕн пуçне пĕр хаçатра вулани аса килнĕ. Тахçан пĕр арçынна «турилккесем» хăйсемпе пĕрле илсе кайни. Çак хĕрарăм хăранипе кăшкăрса янă: «Вырт! Вăрласа каяççĕ! — тесе кăшкăрса упăшкине туртса ӳкерет. Хайхи «турилкке» пĕр виç-тăват минут пек тăрсан пач! çухалать, йĕри-тавра тĕттĕм пулса тăрать. Хăраса ӳкнĕскерсем çĕрулмисĕрех киле мĕнле çитсе ӳкнине астумаççĕ.