Электронлă вулавăш

Иванпа Миша — хĕрĕхрен иртсе алла хăвалакан вăйпитти арçынсем. Пĕр-пĕринпе ачаранах туслă пурăнаççĕ. Иккĕшĕ те, çак Хĕветĕркке ялĕнче çуралса ӳсс, çемье çавăрнăскерсем, пĕрне-пĕри ĕçре те, пурнăçра та пулăшма ӳркенмеççĕ. Акă, хальхинче те, Иван ĕне кĕтӳне кĕтме черет çитес умĕн Миша тусне курчĕ.

— Кĕтӳ черетне кĕтсе ирттерме пулăшаймăн-ши? — ыйтрĕ вăл Мишăран.

— Мĕн калаçмлли? — хулĕсене сиктеркелесе илчĕ лутра пӳллĕ Миша. — Паллах пулăшатăп! Кĕтӳ кĕтнĕ çĕре хăвăнпа пĕрле пĕр кĕленче çуттине çеç илме ан ман. Хăçан кĕтӳ кĕтетĕн?

— Ыран.

Тепĕр кун туссем ĕне кĕтӳне ирех хире хăваласа тухрĕç. Халĕ, акă, ăна вăрман çумĕпе илсе пыраççĕ. Кĕрхи кунхи типĕ курăка çеç çиес килменрен, ĕнесем вăрман енне туртăнаççĕ. Вăрманти çаралнă йывăçсем айĕнче вĕсен çулçисем чăштăртатса выртаççĕ çав, выльăха хăйсене çиме илĕртеççĕ. Шарт! та шарт! тутаркалать пушшипе Миша.

— А-ну, чарăнăр! — кăшкăрать вăл ĕнесене, вăрман хĕрринчен хирелле хăваланă май.

Ĕнесенчен чылайăшĕ хăваланă еннелле пăрăнчĕç пулсан та, темиçĕшĕ пурпĕрех вăрманалла кĕрсе кайрĕç-кайрĕçех. Кĕтӳç те, питне йывăç турачĕсемпе çаптара-çаптара, вĕсен хыççăн чупрĕ.

Малалла

Утă уйăхĕ... Хĕвеллĕ

Çут тĕнче çиçет.

Пур енче те куç кĕретлĕ

Пурăнăç вĕрет.

Улăх тăрăх ĕçлĕ халăх

Утă хатĕрлет:

— Çиттĕр, — теççĕ, — хĕл каçмалăх, —

Хăлхана кĕрет.

Кӳл хĕрне шыв ĕçме анчĕ

Çывăхри кĕтӳ.

Шыв ăшне кĕрсе лăпланчĕ

Пиçнĕрен ӳт-пӳ.

Ах, анчах шăна-пăванĕ

Ут-пĕве çурать.

Хӳтленсе ĕне ăравĕ

Çума çум тăрать.

Вăхăт иртрĕ... вăхăт шурĕ...

Иртрĕ кăнтăр ен.

Ĕнесем тапранчĕç, курăк

Çимелле вĕсен.

Умлă-хыçлă шывран тухрĕç

Шăппăн ĕнĕрсе.

Кай енне вăраххăн утрĕç

Шăрăхран сĕнксе.

Хӳресем кăна выляççĕ

Ĕнесен ку кун.

Пăвансем вăйпах лараççĕ —

Ĕçмеллех вĕт юн.

Ĕнесем хӳре тăратрĕç,

Кайрĕç ĕрĕхсе:

Пĕр самант — куçран çухалчĕç

Вĕтлĕхе кĕрсе.

Сĕрлекен шăна-пăванĕ

Вĕçрĕ йĕрлесе.

Урлă-пирлĕ, каллĕ-маллĕ

Çиçĕм пек çиçсе.

Хыççăнах кĕтӳ ачийĕ

Малалла

Пуху пуçтарăннă. Халăхсем пĕр-пĕринпе сăмахлакаласа тăраççĕ. Старости, сĕтел хушшинче лараканскер, ури çине тăчĕ те: «Ан шавлăр-ха, чарăнăр. Кĕтӳçĕсем паян тытар-и?» - тет. «Тытас, тытас», - теççĕ сĕтел умĕнче тăракансем. «Тепĕр пухура тытар-и, мĕн-и?» - тет старости.

- Килнĕ-килнех, ĕçе туса пĕтермесĕр хаварас мар, пăрахас мар!

- Ну, кам кĕтӳçе кĕрет. Пĕлтĕрхисем кĕретĕр-и? - теççĕ.

- Юрать, калаçса пăхас ак, мĕн калĕç, - теççĕ пĕлтĕрхи кĕтӳçĕсем.

- Хакĕ мĕнле пулĕ, - тесе ыйтать старости. Ку кĕтӳçĕсем пилĕк уйăх хушшинче пĕр çулталăк тарçăра тăрас укçана илеççĕ. Анчах çул ӳстерме хунă йăлипе вĕсем кашни выльăх пуçне вунă пус хушса ыйтаççĕ.

- Кашни çул хакне хăпартаççĕ. Хăçан вăл пирĕн ӳстерес йăла пĕтĕ? - теççĕ халăхсем.

Хыçаларах тăраканнисем темĕн мăкăртатса тăраççĕ. Ял куштанĕсем сĕтел патĕнчех тăнласа лараççĕ. Кăшт шавлакаласан, вĕсенчен пĕри калать:

- Юрать, эпир хакне ӳстерĕпĕр. Эсир эрех нумай ĕçтерĕр-и? - тет.

Пухӳ пĕтемпе тăпах чарăнчĕ.

- Кашни пуçшăн вунă пус ӳстерсен, эпир пĕлтĕрхинчен икĕ витре ытла парăпăр, теççĕ кĕтӳçисем.

Малалла

Кĕтӳ пĕрремĕш хут тухать,

Паян тухать кĕтӳ!

Ял çийĕн янкăс сас юхать —

Урамшăн — хĕпĕртӳ!

Мĕкĕрттерсе пырать ĕне,

Çил пек вĕçет путек.

Лачакара кĕрет тĕне

Тăми-выртми мекек.

Шур çăкăрпа тăрать инке,

Тăвар сулли — мучин.

Пилеш хулли пулман иккен

Кĕçен кĕтӳç ачин.

Вăр-вар хăпарчĕç ачасем

Тайлăк пилеш тăрне.

Таса пилеш турачĕсем

Тыттарчĕç пĕр-пĕрне.

Сар чăкăт, шурă çăмарта,

Тултармăш, сĕт, уйран...

Мăнаçлăх — çамрăк кăкăрта,

Инçетлĕх — мăн уйра.

Ача-пăча, кĕтӳ — чăлпар!

Яш чĕрлĕхĕн — уяв.

Ĕрчевлĕх парччĕ, Пихампар!

Чарусăр çак туя!

1994, çу, 12.

Касак хипхи.